DIGITAL MONEY
Mevzunun ehemmiyeti gereği yazı biraz uzun olacak, SABIRLAR dilerim.
Konu PARA olunca hemen herkesin dikkat kesildiğini biliyorum.
Dünya tarihi anlatılırken çağlara bölünerek anlatılır (Taş, Bronz, Demir, Antik, ilk, Orta, Yeni ve Modern çağlar gibi).
Nasıl ki İNSANLIĞIN çağları varsa bunun gibi PARANIN da çağları var.
İnsanlık alışverişe TAKAS ile başladı, bunun PARA ile yapılması paranın çağlarını da başlattı (Madeni, Deri, Kağıt ve Dijital gibi).
Önce biraz tarihi bilgi verelim sonra da bu bilgiyi yorumlayalım.
İlk para Anadolu topraklarına M.Ö. 7. Yüzyılda LİDYALILARIN Kralı Alyettes tarafından GÜMÜŞ para olarak kullanıma sunuldu.
Sonra M.Ö. 118 yılında Çinliler tarafından DERİ M.S. 806 yılında KAĞIT para olarak kullanıldı.
Avrupa da kullanılışı ise İngiltere’deki dönemin kuyumcuları tarafından 17. Yüzyılda başladı.
Gümüş paranın ilk kullanıldığı bu topraklarda kâğıt para, Osmanlı Padişahı Abdülmecid tarafından 1840 yılında KAİME-I NAKTİYE-I MUTABERE (Para yerine geçen kağıt) olarak kullanılmaya başlandı.
Günümüz Türkiye Cumhuriyeti’de ise 30 Aralık 1925’te 701 sayılı kanun ile (Mevcut Evrakı-ı Nakdiyenin İstibdaline Dair Kanun) Ziraat, Osmanlı, İtibarı-ı Milliye, İş, Akhisar, Tütüncüler ve Akşehir Bankaları kuruldu.
Böylece Osmanlı döneminden kalma kâğıt paralar yeni kurulan devletin kendi parası olan TL’ye çevrildi.
Hazır söz BANKALARA gelmişken bir kaç kelamda Banka konusunda edelim.
İlk BANKA Orta Çağda Vatikan’a bağlı Hristiyanların kutsal topraklara (KUDÜS) hac için giderken değerli eşyalarının yolda kaybolmasını ya da çalınıp yağmalanmasını önlemek için kurulan bir sistem olarak EKONOMİ TAHİRİNE girdi.
Hikâyenin tam burasında para/banka tandeminin yakın tarihimizdeki yerine de değinmek lazım.
Yıl 1944 yer ABD’nin Bretton Woods kasabası, konu tüm dünyada özellikle SİLAH, ENERJİ ve İLAÇ ticaretinde tek para biriminin kullanması.
Bu antlaşma ile kullanılacak ortak Para birimini ABD DOLARI olarak belirlemek, tedavüle sürülecek KAĞIT PARANIN değerini ve emisyonunu da 1 ons altın (31 gr) = 35 dolar olması konusunda karara varıldı.
Ama iş 1971’de kâğıt parayı basacak tek yetkili olan ülkede çıkan petrol krizi nedeni ile basılan her dolar karşılığı altın teminatı kuralı tek taraflı olarak iptal edildi.
Onun için senyoraj (parayı basma maliyeti) bedeli 25 cent olan 100 doları dilediği kadar basıp piyasaya sürmeye başladı.
Altın karşılığı teminat olan BANKNOT (Banka notu yazılı kâğıt) artık sadece maliyeti 25 cent olan ve her türlü spekülasyona açık resmi bir kağıda dönüşmüş oldu.
Öyle ki bugün tüm Dünyada kullanılan, karşılığı altın olmayan basılmış kâğıt dolar toplamı 37 trilyondur.
Üstelik yine tüm dünya bankalarında işlem gören dolar ise karşılığında basılmış kağıt dolar bile olmayan ve bunun 30 katı yani 1.2 katrilyon dolardır.
Ve artık kâğıt para altın TEMİNATI karşılığı bir DEĞER olmaktan çıkmış, sadece o parayı basanın ihtiyacı ve inisiyatifine bırakılmıştır.
Bu durum insanlara, “madem paranın değeri sadece TEK TARAFIN verdiği teminatla belirleniyor o zaman bizde kendi paramızı üretir, değerinin teminatı da kendimiz oluruz” fikrini doğurdu.
İşte tam burada Endüstri 4.0’ın verdiği dijital fırsat, insanların reel yaşamdan Technosocial (Teknoloji ile sosyalleşme) yaşam devrine geçişini başlattı.
Bu durum Ekonomiyi de bir alışverişin DEĞER BİRİMİ olarak “Kendi paranı kendin yap” sürecine sürükledi.
Bu yeni alışveriş birimi olan kripto parayı, ilk olarak 3 Ocak 2009’da Satoshi NAKAMOTO yaptı.
Üstelik ilk alışverişini de öyle Silah, Enerji ve İlaç almak zorunda kalmadan PİZZA satın alarak kullandı.
Kripto para (şifrelenmiş gizli) çağına girince, nasıl ki artık kağıt parayı TEKEL olmaktan çıkarttı ve sistemi değiştirdi ise banka ve ödeme şekillerin de değiştirdi.
Zaten değişmek zorundaydı.
Ve artık dijital para üretme süreci başladı, devamında da DİJİTAL BANKA dönemine girildi.
Nasıl ki ilk bankayı dönemin kuyumcuları kurdu ise şimdi de günümüzün dijital kuyumcuları kuracak.
Yarın Bill Gates WİNDOWSBANK’I, Elon Musk TWITTERBANK’I (XBANK), Mark Zuckerberg FACEBOOKBANK’I, Steve Chen YOUTUBEBANK’I ve Çinliler TİKTOKBANK’I kurar da kendi parasını kendi üretirse şaşırmayın.
Zira bu bankaların ürettiği paralar günümüzün kâğıt paralarından daha az güvenilir olmayacaktır.
Yani para ve banka algısı değişiyorsa ve yenileniyorsa, ödeme sistemlerinin tekeli VİSA veya MASTER kart ikileminden çıkılmalı ve yenilenmeliydi.
Öylede oldu TROY kart alternatif olarak geliyor, gelmeli de.
Meşhur MURPHY KANUNLARINDA denildiği gibi “Altını olan kuralı koyar” daha yerli ve milli bir ifade ile “PARAYI VEREN DÜDÜĞÜ ÇALAR” (Nasrettin Hoca).
Son söz: SANAL değerler sanılan değerlerden daha KIYMETLİ olacak mı?
Not: Yukarıda geçen tüm bilgiler açık kaynaklardan kontrol edilebilir.