Gözden kaçırmayın

Öğretmen geçmişin öğreticisi, geleceğin kurucusudur”Öğretmen geçmişin öğreticisi, geleceğin kurucusudur”

1.    Afyonkarahisar Hava Sehitligi      Afyonkarahisar Asrî Mezarlik içerisinde olan sehitlik, mezarlikla birlikte 1933-1936 yillarinda yapilmistir. Buraya Millî Mücâdele'de ve daha sonra sehit olanlar gömülmüslerdir. Millî Mücâdele sirasinda,24 Temmuz 1922 sabahi Aksehir karargahindan havalanarak Afyonkarahisar'in güneyinde kesif uçusu yapan, Hava Üstegmen Pilot Cemaleddin ve Hava Astsubayi Resit Bahaeddin iki Yunan uçaginin saldirisina ugramis, hava çarpismasinda Yunan uçaklari düsürülmüstür. Ancak bu arada Türk uçaginin cephanesi kalmamistir. Takviye gelen iki Yunan uçaginin saldirisi sonucunda Gazligöl civarinda düserek sehit olmuslardir. Kalabalik bir cemaatin katilimiyla, Mevlevî Camii'nde sehitlerin cenaze namazlari kilinmistir. Cenazeler, önce Kadinana Mezarligi'na, Kesikbas Sultan Türbesi yanina gömülmüstür. Kesikbas Türbesi'nin yakininda ön cephesi demir parmakliklarla çevrili olan sehitligin parmakliklarinda iki tane kirik teyyare pervanesi takili idi. Buradaki sehitlik 1936 yillarinda Asri Mezarliga nakil olmustur.   Asrî Mezarlik'taki anit mezar, ilk olarak Bahaeddin ve Cemaleddin Beyler adina yapilmistir. Dikdörtgen gövde üzerine piramidal biçimde sarp kayalik üzerinde, kanatlari açik uçan bir kartal ve kanadi kirik uçak pervane maketi ile kanatli ay yildiz seklinde yapilmistir. Eski Anit XX. yüz yil sonlari nda yikilarak, betonarme olarak yeniden yapilmistir. Sehitligin yesil saha kismi, ihtiyaç üzerine düzenlenmis, buraya da yeni sehitler gömülmüstür. Sehitlik kaidesi üzerinde sunlar yazilidir: "Afyonkarahisar Muharebesindesehit olan Türk Teyyarecileri cenaze merasimi 25 Temmuz 1338. Kahraman Bahaeddin ve Cemalettin Beyler Gazligöl civarinda Yunanlilar tarafindan teyyaresi sükut ettirilmek suretiyle sehit edilmislerdir." Buraya gömülen sehitlerin bazilari:   Hv. Assb. Bahaeddin (öl. 1922). Hv. Üstg. Pilot Cemaleddin (öl. 1922). Mk. Assb. Muammer Toros (öl. 939). Hv. TG. Osman Dranaz (öl. 939). Hv. Sv. Ög. Muhittin Gökdere (öl. 939). Hv. Kd. Çvs. Hüseyin Çölgeçen (öl. 11.11.1950). Hv. Kd. Üstçvs. Ihsan Tamer (öl. 11.11.1950). Hv. Pl. Üstçvs. Kemal Bilginer (öl. 11.11.1950). Hv. Kd. Yzb. Bedri Ugurlu (öl. 11.11.1950). Hv.. Telsizci Hidayet Ceran (öl. 14.01.1965). Hv. Asb. Basçvs. Abdülkâdir Tükenmez (öl. 06.06.1969). Hv. Pl. Üstm. Nevzat Ural (öl. 19.08.1969). Sh. Basçvs. Yasar Sivri (1940-1977). Hv. Pl. Üstm. Erdal Hamamci (1956-1982). Ve digerleri.    2. Giresunlular Alay Sehitligi       Sehitlik, Iscehisar-Doganlar Köyü'nde, Dede Sivrisi Tepesi'nin 1,5 km. kuzey-batisinda olup içerisinde 14 sehit mezari bulunmaktadir. Bu sehitlik, sehitlerin silah arkadaslarindan Giresunlu Haci Ahmet Halis Asal (R.1318- M.1977) tarafindan 1967 yilinda yaptirilmistir15. Daha sonraki yillarda da sehitlikte bir takim düzenlemeler yapilmistir. Burada Kurtulus Savasi'nda Sivri Tepeyi düsmandan almak için hücum eden 47. Giresunlular Gönüllü Alayi'ndan sehit olanlar yatmaktadir. Sehitligi yaptiran Asal da vefatindan sonra vasiyeti üzerine buraya gömülmüstür. A. Halis Asal'in verdigi listeye göre bu sehitlikte su kimseler bulunmaktadir:   1. Sayca köyü Hasip Hasan ogullarindan 1314 dogumlu Ahmet oglu Dursun. 2. Görele/Dayli Köyü Veli ogullarindan 1311 dogumlu Mustafa oglu Yusuf. 3. Kesap/Küçükgeris Köyü Yusuf ogullarindan 1303 dogumlu Emin oglu Yusuf. 4. Kesap/Karabulduk Köyü Çiran Haci ogullarindan 1315 dogumlu Sükrü oglu Ibrahim. 5. Dereli/Yavuz Kemal Hapan Köyü Türkmen ogullarindan 1314 dogumlu Yusuf oglu Osman. 6. Bulancak/Ucalli Mahallesi'nden Dervis ogullarindan 1314 dogumlu Hüseyin oglu Niyazi. 7. Kesap/Halkali Köyü Alasalvar ogullarindan 1317 dogumlu Salih oglu Abdullah. 8. Hamurlu Köyü Tumbat ogullarindan 1309 dogumlu Ahmet oglu Osman. 9. Tatlili Köyü'nden Durmus ogullarindan 1316 dogumlu Hüseyin oglu Nazim. 10. Boz Tekke Köyü Karsli ogullarindan 1315 dogumlu Ali oglu Hasan. 11. Çukur Köyü Sipahi ogullarindan 1317 dogumlu Mehmet oglu Necip. 12. Alinyoma/Balâ Köyü Hallaç ogullarindan 1317 dogumlu Osmanoglu Hüseyin. 13. Kemaliye Köyü Eski ogullarindan1315 dogumlu Ahmet oglu Mustafa. 14. Çiçekli Köyü Topçu ogullarindan 1316 dogumlu Ilyas oglu Rasim.   3. Anitkaya Sehitligi        Afyonkarahisar Anitkaya Kasabasi'nda olan sehitlik, 13. Alay sehitleri adina yapilmistir. Burada 12 subay ve 6 er gömülüdür. 1972 yilinda bu günkü haliyle yapilmistir. Eski harsi anit kitabesinde"Anitkaya (Egret) Kurtulus Savasimizi essiz bir zaferle dügümleyen Kocatepe'den gürleyerek ve cosarak bir sel gibi bu topraklardan Akdenize akip giden Büyük Taarruzda yogun düsman kuvvetlerinin içine baskinla dalan ve bogaz bogaza amansiz savaslarla büyük zafer yaraticilari ve bu ugurda vatanlari, onurlari ve yurttaslari için canlarini feda eden, sayisiz kahramanlarin sehitligidir" 28 Agustos 1972 B. ALPAKAN yazilidir.Sehitlik kaidesi üzerine de sunlar yazilmistir: "28 Agustos 1922 Muharebesinde düsman hatti ricatini keserek arkalarindan taarruz eden Türk süvari kolordusunun bu civarda verdigi sehitler adina dikilmistir. Kendilerine Cenab-i Hakk'in rahmeti niyaz olunur." Bu sehitlikte bulunan subay ve erler su kimselerdir:   13. Alaydan Bulgaristan Sumnulu Binbasi Galip Bey. 13. Alaydan Rizeli Yüzbasi Hasan Hüseyin. 20. Alaydan Batumlu Üstegmen Ahmet Nidai. 13. Alaydan Mersinli Tegmen Ishak. 13. Alaydan Mersinli Astegmen Atif. 20. Alaydan Silifkeli Astegmen Hüseyin. 20. Alaydan Antalyali Er Mehmet Köse. 20. Alaydan Aksarayli Er Mehmet Durmus. 13. Alaydan Ilginli Er Halil Ömer. 13. Alaydan Konyali Er Mehmet Sait. 13. Alaydan Karacasulu Er Galip Mustafa.   4. Suhut Sehitligi   Afyonkarahisar'in Suhut Ilçesi merkezinde olan sehitlikte Millî Mücâdele'de sehit olanlardan bir kismi bulunmaktadir. 26 Agustos 1922 tarihinde baslayan Kurtulus Savasi'nda Suhut bölgesinde cephe gerisi seyyar hastahanesi ilçedeki Büyük Camide kurulmustur. Bu geçici hastahanede ve cephede ölenler önce Demirciler Çarsisi civarindaki mezarliga gömülmüsler, daha sonra simdiki sehitlige topluca nakil edilmislerdir. Sehitlikteki anitta "Kurtulus Savasinin Aziz Sehitleri 1922" yazilidir.   5. Yildirim Kemal Sehitligi       Yildirim Kemal Sehitligi, Afyonkarahisar Sincanli Ilçesi'ne bagli, eski adi Küçükköy iken Yildirim ismini alan köyde Tren Istasyonu bitisigine yapilmistir. Yildirim Kemal (Konya'da hastahaneden kaçarak Fahrettin Altay Pasa'nin bulundugu cepheye gelmis, pasa onu Ikinci Tümen'e göndermis, bu arada Küçükköy'de muharebe etmekte olan Ikinci Alaya katilmistir.Yildirim, 27 Agustos 1922 tarihinde Küçükköy Tren Istasyonu'ndaki Yunan birliklerini ortadan kaldirmak için görevlendirilmis, yapilan çarpismalar sonucunda Küçükköy düsmandan temizlenmis, ancak Üstegmen Yildirim Kemal20 ile dört subay ve 30 er bu arada sehit olmuslardir.   Topluca gömülen sehitlerin mezar ve anitlari 1966 yilinda bugünkü biçimde insa edilmistir. Sehitlikte 1996 yilinda da yeni düzenlemeler yapilmistir.Anit mezar tasi kitabesinde, "Bu tas 26-27 Agustos 1922 muharebesinde Yunan ordusunun hatt-i ric'atini kesen Türk süvari kolordusunun bu civarda verdigi sehitler namina dikilmistir. Kendilerine Cenâb-iHakk'in rahmeti niyaz olunur. Birinci ve Ikinci ve On dördüncü Süvari Firkalarindan Sehit Zabitler:   Alay 11'den Ayasli Rauf Efendi, Alay 2'den Mülazim Izmirli Yildirim Kemal Efendi, Alay 3'den Mülazim Istanbullu Selahattin Efendi, Kolordu 5'ten Muhafiz Mülazim Bayramiçli Lütfi Efendi, Alay 5'ten Zabit vekili Kirklarelili Azmi Efendi.   Sehit Erler: 5 nci Kolordu Muhafizindan Amasyali Kamil, Kasim Çavus, Keskinli Nur Ali,Kayserili Osman Avci, Alay 3'ten Vanli Saban Mustafa, Mehmet, Beysehirli SadikIbrahim, Alay 5'ten Dinarli Ahmet Ali, Keçiborunlu Riza Mehmet, Alay 11'denSungurlulu Mehmet Osman, Tasköprülü Sükrü Süleyman, Bolvadinli Ibrahim Ahmet,Aziziyeli Mustafa Ali, Ayancikli Mehmet Saban, Çankirili Ahmet Bayram, Ahmet Ömer, Geyveli Ali Mustafa, Sungurlulu Abidin Besir, Nigdeli Sükrü Ömer,Alay 14'ten Tasköprülü Hüseyin Ibrahim, Koçhisarli Niyazi Murat, Kemahli Hasan Mevlüt, Mihalçikli Kamil Ahmet, Çankirili Mehmet Ahmet, Alay 21'den ÇerkesliÖmer Mustafa, Yozgatli Kadir Abdurrahman, Kayserili Ahmet Sadik, Alay54'ten Konyali Rifat Hasan, Muglali Ismail Milli, Osmanoglu Hüsnü, BeysehirliMehmet, Küttap Kamil" yazilidir. Diger kitabede de Türkçe olarak "Kurtulus Savasi sehidi Sv. Tgm. Yildirim Kemal 1898-1922"... yazmaktadir.   6. Çigiltepe Sehitligi            Sinanpasa Ilçesinin Çigiltepe Mevkiinde bulunan bu Sehitlik, Yunanlilarin elinde bulunan ve alinmasi Baskomutan Mustafa Kemal tarafindan emredilen Çigiltepe'yi bildirdigi zaman dilimi içinde alamadigi için görev sorumlulugu ile canina kiyan Albay Resat Çigiltepe'nin aziz hatirasini yasatmak için yapilmistir.   2004 yilinda yolu Afyonkarahisar Valiligince asfaltlanmis ve Jandarma Komutanliginda müstereken agaçlandirilmistir. 2005 yilinda da anit restore edilmistir. Albay Resat Çigiltepe ünlü devlet adamlarindan Ziya Pasa'nin ogludur.   7. Yüzbasi Agâh Efendi (Kurtkaya) Sehitligi        Sehitlik, Afyonkarahisar-Büyük Kalecik Kasabasi'nda Kocatepe'ye tek geçit olan Kurtkaya mevkiindedir. 26 Agustos 1972 yilinda Yüzbasi Agâh ve diger sehitlerin anisina sembolik olarak yapilmistir. Sehitlik, en son olarak 2004 yilinda yeniden restore edilmis ve ziyarete açilmistir. Sehitlik, bir anit, bir tören alani, bir çesme, bir kitabe ve bir kubbeden ibarettir.   Yüzbasi Agâh'in anit kitabesinde: "Büyük Taarruz 26 Agustos1922 günü sabah 04.30'da baslamis ve iki saat içinde düsmanin bütün tel örgüleri parçalanarak gün dogmadan zaferin ilk isiklari Anadaolu'da parlamaya baslamistir.Baskomutanlik Karargahi'nin bulundugu Kocatepe'ye tek geçit yeri olan Kalecik ve Kurtkaya bölgeleri Türk ordusu için çok önemli idi ve düsmandan bir an önce alinmasi ve düsmanin yok edilmesi görevi 12. Tümen 36. Alay 6. Bölük Komutani 24 yasindaki Bayburtlu Yüzbasi Agâh'a verildi.Yzb. Agâh, emrindeki 150 Mehmetçik ve Sinoplu Üstegmen Feyzullah ile beraber 2500 kisilik düsman tümenine saldirarak büyük bir savasa basladi. 26 Agustos ögleden sonra baslayan çarpismalar 27 Agustos öglene kadar sürdü. Düsmanin içine kadar dalan Yzb. Agâh onlara agir kayiplar verdirerek bati istikametine kaçmalarini sagladi.   Büyük bir takviye alan düsman birligi ile çarpisirken Yzb.Agâh100 Mehmetçik ve Üstegmen Feyzullah ile birlikte sehit düstü. Geriye kalan 50 Mehmetçik ve gelen takviye kuvvetlerimizle düsman bu vadi içinde tamamen yok edildi. Kahraman Yüzbasi Bayburtlu Agâh Efendi ve arkadaslarini minnetle aniyoruz. Ruhlari sad olsun." Yazilidir.