Gözden kaçırmayın

Öğretmen geçmişin öğreticisi, geleceğin kurucusudur”Öğretmen geçmişin öğreticisi, geleceğin kurucusudur”

Mayis ayiyla birlikte turizm, tarim, orman sektörleri basta olmak üzere çok sayida sektörde mevsimlik isçi sezonu da basliyor. Mevsimlik islerde isçi ile isveren arasinda süreli sözlesme yapilabildigi gibi, is sözlesmesinin sezon sonunda askiya alinmasi seklinde is akdi düzenlenebiliyor. Sezonluk sözlesme yapildiginda isçi sezonun sonunda isverenden ihbar tazminati, kidem tazminati gibi hak iddia edemiyor. TURIZMDE SINIRSIZ GECE MESAISI Habertürk'ün ne göre is sözlesmesi sezon sonunda askiya alinip ertesi yil isçi yeniden ise baslatilmissa ihbar ve kidem tazminati hakki doguyor. Isverenin pes pese sezonluk sözlesme yapmasi halinde de tazminat hakki ortaya çikiyor. Isveren sezon sonunda is sözlesmesini askiya aldigi ya da iki sezon üst üste 7 ay çalistirdigi isçiyi yeni sezonda ise almazsa ihbar ve kidem tazminati ödemek zorunda. 4/a statüsündeki çalisanlara ödenen kidem tazminati, çalisilan her yil için bir aylik brüt asgari ücret üzerinden hesaplaniyor. Mevsimlik islerde isçinin çalismadigi, sözlesmenin askida oldugu dönemler kidem tazminati hesabinda dikkate alinmiyor. Yilda 7 ay üzerinden ayni isyerinde on yil çalisan bir isçi, 70 ay (6 yil 10 ay) çalismis gibi kidem tazminati alabilir. Yeni sezonda ise baslatilmadiginda bu isçiye ayrica giydirilmis ücreti üzerinden 8 haftalik ihbar tazminati ödenmesi gerekir. Mevsimlik isçi sezon disinda ayni isverene ait baska bir isyerinde çalistigi takdirde ise her bir yil için 30 gün üzerinden kidem tazminati alir. Is Kanunu’na göre, çalisma hayatinda, saat 20.00’de baslayarak en geç saat 06.00’ya kadar geçen ve en fazla 11 saat süren dönem “gece” kabul ediliyor. Kanuna göre, isçilerin gece çalismalari 7.5 saati geçemez. Fakat, turizm, özel güvenlik ve saglik hizmeti yürütülen islerde gece çalismalarinda 7.5 saat siniri uygulanmiyor. Her ne kadar söz konusu üç sektörde 7.5 saat sinirinin uygulanmamasi için isçinin yazili onayi aransa da uygulamada isçiler bu onayi vermekten kaçinamiyor. ISÇILERIN ÜCRETLI IZIN HAKKI YOK Isçilerin, bir isyerinde ücretli yillik izin hakki elde edebilmesi için bir yil çalismasi gerekiyor. Mevsimlik isçiler sezonluk çalistiklari için bir yili tamamlayamadiklarindan bu haktan yararlanamiyor. Yasaya göre, “Niteliklerinden ötürü bir yildan az süren mevsimlik veya kampanya islerinde çalisanlara”, Is Yasasi’nin yillik ücretli izinlere iliskin hükümleri uygulanamiyor. Mevsimlik isçi daha sonra sürekli olarak çalismaya baslarsa, mevsimlik isçi olarak fiilen çalistigi süreler ücretli izin hesabinda dikkate aliniyor. Mevsimlik islerin yürütüldügü isyerlerinde devamli çalisan isçiler ise yillik izin hakkindan yararlanabiliyor. Yillik Ücretli Izin Yönetmeligi’nde bu konuda açik hüküm bulunuyor. ÜCRETLI IZIN HAKKI FARKLI ISTE ÇALISANA VAR Yargitay kararlarina göre, bir isyerinde mevsimlik olarak çalistirilan isçi, mevsim bitiminde mevsimlik is disinda isverenin diger isyerlerinde çalistiriliyorsa, isçinin yillik ücretli izin hakkindan yararlandirilmasi gerekiyor. MEVSIMLIK ISÇIYE TARIMDA SIGORTA UYGULAMASI ZOR Sosyal Güvenlik Yasasi 2008 yilinda çikarilirken, tarim sektöründeki mevsimlik isçiler sigorta zorunlulugunun disinda tutuldu. 2011 yilinda ilave edilen Ek Madde 5 uyarinca sigorta hakki saglandi ama uygulamasi oldukça zor. Yasaya göre, tarim veya orman islerinde hizmet akdiyle geçici olarak çalisan mevsimlik isçilerin sigortali olabilmesi için ise giris bildirgesini, sürekli ikametlerinin ya da çalistiklari yerin bagli bulundugu muhtarliklar ile tarim müdürlüklerine onaylatarak sosyal güvenlik merkezlerine basvurmalari gerekiyor. Bu islemleri yaptirma sorumlulugu isçiye ait. Mevsimlik isçiyi çalistiran isverenlerin sigorta yaptirma zorunlulugu bulunmuyor. BU YILKI PRIMLER 25 GÜN ÜZERINDEN Brüt asgari ücretin yüzde 34.5’i oranindaki primi isçinin ödemesi gerekiyor. Saglanan tek kolaylik, 2011-2022 yillari arasinda kademeli olarak eksik prim yatirilmasi seklinde oldu. 2011 yilinda mevsimlik isçilerle ilgili olarak düzenleme yapilirken, 30 günlük sigorta için 18 günün priminin yatirilmasi yeterli sayildi. Bu süre her yil 1 gün artiyor. 2018 yilinda 25 gün üzerinden prim ödeniyor. Mevsimlik tarim isçisinin bu yil fiilen tarimda çalistigi dönem için aylik 582 lira prim ödemesi gerekiyor. Tarim sektöründeki mevsimlik isçi sezon sonunda örnegin insaatlarda çalismaya baslarsa 4/a statüsünde prim yatirmaya devam ediyor. MEVSIMLIK ISÇI ISSIZLIK MAASI ALIR Turizm basta olmak üzere çesitli sektörlerde mevsimlik isler 6 ay sürüyor. Isçiler, baska bir is bulamadiklari takdirde issiz kaliyor. 4447 Sayili Issizlik Sigortasi Kanunu uyarinca, hizmet akdinin belirli süreli olmasi halinde, bu sürenin bitimi nedeniyle issiz kalanlar 810 lira ile bin 620 lira arasinda issizlik maasi alabiliyor. Bunun için, son 120 günde prim ödenmesi ve son 3 yilda en az 600 gün sigortali olunmasi kosulu da araniyor. 600 gün sigortali olarak çalisip issizlik sigortasi primi ödemis olanlara 180 gün; 900 gün sigortali olanlara 240 gün; 1080 gün sigortali olanlara da 300 gün süreyle issizlik ödenegi veriliyor. TURIZMDE 6 AYA KADAR DENKLESTIRME Anlasma halinde haftalik 45 saatlik çalisma süresi, haftanin çalisilan günlerine günde 11 saati asmamak kosuluyla farkli sekilde dagitilabilir. Bu durumda, yogunlastirilmis is haftasi veya haftalarindan sonra isçinin daha az sürelerle çalistirilmasi suretiyle, toplam çalisma süresi, çalismasi gereken toplam normal süreyi geçmeyecek sekilde denklestirilir. Turizm sektöründe ise denklestirme süresi 4 ay olarak uygulaniyor. Toplu sözlesmeyle bu süre 6 aya kadar uzatilabilir. KAMUDA 9 AY 29 GÜN ÇALISILABILIR Kamuda mevsimlik isçiler 5 ay 29 güne kadar çalistiriliyor. 696 sayili Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile söz konusu süreyi 4 ay uzatma hakki saglandi. Kamuda yaklasik 25 bin mevsimlik isçi bulunuyor. Her ne kadar KHK ile getirilen düzenleme kamudaki tüm mevsimlik isçilerin bundan böyle 9 ay 29 gün çalistirilacagi seklinde algilandiysa da kamu kurumlarinin isçileri 4 ay daha fazla çalistirabilmek için Maliye Bakanligi’ndan onay almasi gerekiyor. Maliye onay vermezse süre uzatilamiyor. Mevsimlik isçi sayisi; turizmde 300 bin, tarimda 150 bin, toplamda 450 bin kisi. 2017 yilinda mevsimlik isçilerin günlük ücreti yüzde 12.7 yükselerek 66 liraya çikti.